Sắc tố da và tia UV

Nếu đã xem clip mặt trời nhìn thấy chúng ta như thế nào, hẳn bạn đã thấy nguy cơ gây hại tiềm ẩn của tia UV tới da của mỗi người không giống nhau. Sự khác biệt rõ nhất với màu da, những người da màu dường như có khả năng bảo vệ tốt hơn với UV so với người da sáng. Điều gì dẫn đến thực tế vậy?

Màu da được xác định chủ yếu bởi việc pha trộn carotenoid, hemoglobin oxy hoặc 2 oxy, quan trọng nhất là các loại melanin khác nhau cũng như cách melanin được đóng gói và phân bổ trong melanosome (cơ quan tổng hợp melanin của tế bào biểu bì sắc tố). Việc tổng hợp và gia tăng melanin trong da, được xem là tạo ra lá chắn cho DNA trước tia UV. Như vậy việc da đậm màu hơn do gia tăng tổng hợp melanin là một cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm ngăn chặn các tác hại từ tia UV.

Các dữ liệu thống kê dịch tễ cho thấy mối liên hệ giữa vai trò bảo vệ quang phổ của melanin và màu da cũng như tỷ lệ ung thư da do nắng. Người da trắng có nguy cơ cao hơn 70 lần về mắc ung thư da so với người da đen. Melanin trong da đen có hiệu quả gấp 2 so với da trắng trong việc ngăn chặn bức xạ UVB đâm xuyên. Hiệu ứng lá chắn của melanin, đặc biệt là của loại eumelanin, có được nhờ khả năng hoạt động như 1 hàng rào vật lý phân tán tia UV và như miếng lọc hấp thụ làm giảm sự thâm nhập của tia UV qua lớp biểu bì. Da sậm màu chứa nhiều thành phần eumelanin hơn da sáng màu. Một đặc tính quan trọng khác của eumelanin là chúng hoạt động như phần tử chống gốc tự do làm giảm gốc tự do oxi hóa (ROS).

Một thành phần khác của melanin là pheomelanin lại có cơ chế tương tác khác với bức xạ tử ngoại. Không giống như eumelanin, pheomelanin phản ứng như 1 thành phần nhạy sáng sau khi tiếp xúc với bức xạ UVA và sinh ra các gốc tự do oxi hóa. Pheomelanin cũng đóng góp gia tăng các triệu chứng ban đỏ và phù do nắng ở những người da sáng.

Cũng thông qua clip mặt trời thấy chúng ta như thế nào, có thể thấy mức độ lão hóa và không đồng đều trên các vùng da mặt khác nhau và đan xen nhau. Bằng mắt thường chúng ta khó có thể nhận biết được sự khác biệt đó. Sự không đồng đều sẽ dẫn đến kết quả thay đổi sắc tố da không đồng đều khi tiếp xúc với ánh nắng và tạo ra các đốm, nốt sậm màu do lão hóa hay còn gọi là nám da.

Như phần giải thích phía trên, các đốm hay mảng màu sậm này thường là kết quả của việc tăng sinh melanin hoặc sắc tố da. Các đốm có màu từ nâu nhạt tới đen trên da, có bề mặt phẳng giống các bề mặt da khác, không đau và thường thấy ở các vùng da hay tiếp xúc ánh nắng. Lão hóa da, tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng hoặc các dạng tia UV tắm nắng nhân tạo đều có thể là nguyên nhân của hiện tượng này.

Nám không nguy hiểm, không gây ra các vấn đề sức khỏe nhưng ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Và để hạn chế nám bạn cần hiểu rằng đây là quá trình liên tục và cần thường xuyên thực hiện. Các biện pháp cần hướng đến:

. Giảm tiếp xúc với tia UV: bằng biện pháp chống nắng và dùng kem chống nắng

. Tăng cường chất chống oxi hóa cho da bằng các sản phẩm chăm sóc da có tác dụng chống oxi hóa và tăng cường dinh dưỡng giàu chất chống oxi hóa (rau quả, thực phẩm bổ xung tăng chỉ số chống oxi hóa)